İleri teknoloji, savunma, havacılık, yenilenebilir enerji başta olmak üzere pek çok alanda kullanılan nadir toprak elementleri (NTE) küresel ekonomide ticari savaşların en önemli enstrümanlarından biri olacak. ABD’nin Ukrayna’ya savaşı bitirmek için şart koştuğu, Çin’in yüksek rezervleri ve küresel NTE pazarının yüzde 70’ini kontrol etmesi nedeniyle ABD ve Avrupa Birliği’ne kafa tutabildiği NTE’ler Türkiye’de de üretilmeye başlanıyor.
EN BÜYÜK İKİNCİ REZERV
Trump’ın Ukrayna’daki 500 milyar ila 1 trilyon dolar değerindeki nadir toprak elementini çıkarmak için Ukrayna’yı anlaşma yapmaya zorladığı geleceğin madenlerinde Türkiye de kritik bir öneme sahip. Çin’deki Bayan Obo sahasındaki 800 milyon ton NTE rezervinin ardından 694 milyon ton rezervle dünyanın en büyük ikinci rezervi Eskişehir Beylikova’da keşfedilirken, cevher sahasında yapılan ilk çalışmalar lantan, seryum, neodimyum, praseodimyumun üretilebilir düzeyde olduğunu ortaya koydu. Bu sahada diğer nadir toprak oksitleri de belli oranlarda mevcut. İlk etapta üretimi yapılması planlanan NTE’lerden lantan kamera lensleri, pil elektrotları, seryum petrol rafinerileri için akışkan katalitik çatlama katalizörü, neodimyum mıknatıslar, lazerler, seramik kapasitörler, prasedmiyum ise mıknatıslar, lazerler, karbon ark aydınlatmada kullanılacak. Dünyanın en büyük 5 NTE üreticisinden biri olmayı hedefleyen Türkiye’nin yer altındaki kaynaklarının toplam 3.5 trilyon dolar olduğu tahmin edilirken, Malatya-Kuluncak, Sivas, Burdur, Isparta ve Kayseri’de de yeni NTE rezervleri tespit edildi. Eskişehir Beylikova sahasında pilot ölçekli zenginleştirme tesisi kuruldu. Endüstriyel tesis için ise çalışmalar devam ediyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar yaptığı bir açıklamada, Eskişehir’de keşfedilen rezervin işlenmesi için yıllık 570 bin ton NTE saflaştıracak bir sanayi tesisi kurmayı hedeflediklerini ifade etmişti.
STRATEJİ BELGESİ
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın Türkiye Kritik ve Stratejik Madenler Raporu, Türkiye’nin kritik ve stratejik madenlerinin belirlenmesi amacıyla hazırlandı. 26 stratejik madenin belirlendiği raporda, bunlardan 10’unun (kobalt, krom, molibden, nikel, niyobyum, titanyum, alüminyum, çinko, demir ve manganezin) hem stratejik hem de kritik olduğu kaydedildi. Diğer 16 stratejik maden ise hafniyum, iterbiyum, itriyum, lantan neodimyum, uranyum, renyum, rutenyum, seryum, tantalyum, tungsten, vanadyum, zirkonyum, magnezyum, silisyum ve karbon olarak sıralandı.
