Kapağımızda yer alan iki ölümsüz usta; Gültekin Emre’nin kaleminden Alexander Puşkin (6 Haziran 1799 / 10 Şubat 1837) ve Ahmet Arpad’ın kaleminden doğumunun 150. yılında Thomas Mann (6 Haziran 1875 / 12 Ağustos 1955) ile “Merhaba”.
Gogol’a gönderme yaparak Puşkin’in “olağanüstü bir olay” olduğuna değinen Dostoyevski, Puşkin Üzerine Konuşma’sında şöyle der:
“Derin sezgisi, dehası ve apak Rus yüreğiyle Puşkin, çağdaş aydın toplumumuzun tutulduğu hastalığı belli başlı belirtileriyle görüp ortaya serenlerin ilki olmuştur. Puşkin’in ele aldığı toplum katı, bu topraktan köklerini koparmış, halkın üstüne çıkmış ufacık bir zümreydi. Puşkin bu zümreyi içinden kurcalayıp aramızdaki olumsuz adam örneğini bize gösterdi. Huzursuz, istediğini bulamamış bir adamdır bu. Kendi ülkesine, kendi ülkesinin gücüne inancı kalmamıştır.”
Kimi zaman devlette görev alsa da Dışişleri Bakanlığı’nda sekreter olarak çalışsa da hep özgürlükçü düşünceden yana oldu Puşkin. Bu nedenle baskı gördü, yazdıkları sansürlendi, sürgüne yollandı, kovuşturmalara uğradı. Sansüre, baskılara, sıkı denetimlere karşın hep ilerici, Çar karşıtı kaldı. Baskıya karşı yazdığı elden ele geçen şiirleriyle yaşadığı dönemin Çarlarını hep tedirgin etti.
Vatanına derinden bağlıdır Puşkin. Hep halkının yanında yer almıştır. Ona dayanma, yaşama, direnme, yazma gücü veren sevgi dolu yüreğidir. Roman, şiir, öykü, gezi notları, destan, çocuk şiiri, masalları, dramlar yazar.
Tarihle güncel yaşam, halkın yaşamıyla soyluları, askerlerle köylüleri, büyük bir gerçeklik içinde ele alır. Gözlemleri, izlenimleri, düşünceleri yalın bir anlatımla öyküleşir, romanlaşır, şiirleşir. Yazdıklarında soyluların, sahtekârların, askerlerin içten pazarlıklı, sahte maskelerini düşürmeye çalışır. Yapıtlarında yıkılması gereken çarpık düzenin varlığı, bozukluğu apaçık yansır.
Çar’ın bir komplosu sonucu, karısının onurunu korumak adına düelloda öldürülür. Evet, şairi öldürdüler ama yapıtlarını öldüremediler! Gültekin Emre’nin yazısı…
20. yüzyıl Alman edebiyatının ustalarından Thomas Mann (6 Haziran 1875 / 12 Ağustos 1955) en başarılı yapıtlarını “sürgünde” olduğu yıllarda kaleme almıştır.
1933’te Nazi’lerin yönetimi ele geçirmesiyle İsviçre’ye sığınır. Kısa süre sonra da 1912’de bu ülkeye yerleşmiş Hermann Hesse ile tanışır. Farklı kişiliklerde olmalarına karşın aralarında yakın bir dostluk oluşur. O günlerde Stefan Zweig’la da dostluk kurar. 25 Şubat 1933’te, Zweig’a yolladığı mektubunda: “Almanya inanılmaz bir duruma düştü; ilerde çok insan o günleri yaşadığı için utanç duyacak!” diye yazar.
Nazi yönetimi 1936’da Thomas Mann’ı Alman vatandaşlığından çıkarınca Stefan Zweig ona şöyle yazacaktır: “Resmen Alman vatandaşlığından çıkarılıp bir dünya vatandaşı olmaya hak kazandığınız için sizi tebrik ederim!”
Başta Hesse olmak üzere yakın dostlarının desteğiyle 1938’de ABD’ye yerleşen Thomas Mann uzun yıllar Princeton Üniversitesi’nde dersler verir. 1944’te Amerikan vatandaşlığına geçer. II. Dünya Savaşı’nın bitiminden sonra Almanya’ya dönmez. 1952’de İsviçre’ye yerleşti ve yaşamının sonuna dek Zürih’te yaşar. Ahmet Arpad’ın yazısı…
– Feridun Andaç (“José Saramago: Bizi bir araya getiren bakış!” / Heykelden Taşa ve Nobel Konuşması, José Saramago, Çeviren: Emrah İmre, Kırmızı Kedi Yayınevi // Lanzarote Defterleri: I , José Saramago, Çeviren: İmren Gökçe Vaz De Carvalho, Kırmızı Kedi Yayınevi),
– Hidayet Karakuş (Yaşar SeymanGönül Gördü Dil Söyledi, Bilgi Yayınevi),
– Çiğdem Aldatmaz (Baki Can EdiboğluGerçeğe Değen İhtimal, Sayfa6 Yayınları),
– Necdet Neydim (“Gökten üç kitap düştü…” / Martin Waddell, Barbara FirthEve Dönelim Küçük Ayı, Çeviren: Aslı Motchane / Kır Çiçeği Yayınları // Martin Foreman, Neyse ki Ne Yazık ki, Çeviren: Aslı Motchane / Kır Çiçeği Yayınları // Jeanette Randerath, Imke SönnichsenFips Olanları Anlayamıyor – Anne Baba Ayrıldığında, Çeviren: Arzu Tuncel Rollenhagen, Gergedan Yayınları),
– Y. Bekir Yurdakul (Nazlı Deniz Güler / B’nin Kelimeleri / D’nin Mektupları / E’nin Problemleri / Y’nin Tarifleri / Can Çocuk),
– Vitrindekiler, Emek Yurdakul’un hazırladığı Güncel Vezik Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile de düşün trafiği sürüyor!
İyi okumalar…
Gamze Akdemir
Kitap Dergi, YARIN gazeteniz Cumhuriyet’le birlikte…
Unutmayın; her gün Cumhuriyet her perşembe Cumhuriyet Kitap Dergi okunur!
