İstanbul Kültür Üniversitesi Adalet ve Suç Psikolojisi Laboratuvarı tarafından hazırlanan “Türkiye Şiddet Haritası-2024”e göre Türkiye’de çocuk nüfusa karşı cinayet eylemleri dünya ortalamasının yaklaşık iki katı. Yaşlı nüfusa karşı fiziksel şiddet eylemlerinin dünya ortalamasının 3.5 katı olduğunun vurgulandığı raporda, erkeklerin genellikle arkadaşları, kadınların eşleri tarafından öldürüldüğü ve yaralandığı belirtiliyor.
Kurucu direktörlüğünü Doç. Dr. Ayhan Erbay’ın yaptığı Adalet ve Suç Psikolojisi Laboratuvarı’nda görev yapan öğrencilerin de katkıda bulunduğu rapordaki bazı diğer bulgular ise şöyle:
– Kişilerarası şiddetin temelde cinayet ve ağır yaralama ile sonuçlandığı anlaşılıyor.
– Nüfus yoğunluğunun yoğun olduğu bölgelerde kişilerarası şiddet olayları da sıklıkla gözleniyor. Ancak Çorum, Edirne, Aksaray ve Kırıkkale illerindeki kişilerarası şiddet olaylarının nüfus yoğunluğu değil durumsal faktörlerle açıklanabileceği düşünülüyor. Sosyoekonomik seviyenin son birkaç yılda hızla düşmesi, göçmen yoğunluğunun artması, yerli genç nüfusun hızlı bir şekilde şehirden çıkması oluşu, eğitim ve sağlık kuruluşlarına erişimin azalmasıyla birlikte okulsuzlaşan genç sayısının ve hasta popülasyonunun artışı değerlendirmeye alınmalı.
– Kişilerarası şiddet olaylarında ateşli silahlar yoğun miktarda kullanılmaya devam ediyor.
– Kişilerarası suçtan zarar gören her 10 erkekten beşi cinayet, beşi ise yaralama mağduru olurken iken her 10 kadından 7’si cinayet, ikisi yaralama ve biri cinsel saldırı nedeniyle mağdur olmuş.
– Her ne kadar kişilerarası şiddet olaylarının büyük çoğunluğu 18- 60 yaş aralığını kapsasa da çocuk ve yaşlı nüfusun kişilerarası şiddet olaylarında mağduriyet oranlarının hızla tırmandığı görülüyor.
– Yaşlı nüfusa karşı kişilerarası şiddet eylemlerinin neredeyse tamamının öldürme amaçlı olduğu, şiddet eylemlerinde genellikle ateşli silah kullanıldığı, saldırganın genel olarak yaşlı bireyin çocuğu, damadı veya torunu olduğu anlaşılıyor.
– Çocuk nüfusa karşı kişilerarası şiddet eylemlerinin genellikle yaralama amaçlı olduğu, şiddet eylemlerinde genellikle kesici delici alet kullanıldığı, saldırganın genel olarak çocuğun arkadaş çevresinden biri olduğu anlaşılıyor.
CİNSİYET DAĞILIMI
Faillerin cinsiyet
dağılımı incelendiğinde
1302 olayın 1211’inde
(yüzde 93) erkekler,
91’inde (yüzde 7)
kadınların saldırgan
olarak yer aldığı
gözlemleniyor.
‘NE KADAR YAKIN O KADAR ÖLÜMCÜL’
Doç. Dr.
Ayhan Erbay, aile
içi şiddet çerçevesinde
mağdurların genellikle saldırgana karşı
koyamayan kadınlar, çocuklar ve yaşlılar olduğunu
gözlemlediklerini söyledi.
Erbay, “Raporda genel
literatürle uyumlu olarak kişilerarası şiddetin en büyük
mağdur grubunun kadınlar olduğu ortaya çıktı. Ancak
bunu takiben ve endişe verici bir şekilde yaşlı nüfusun da ağır
şiddete maruz kalmaya başladığı dikkatimizi çekti. Bizim için altı
çizilmesi gereken bir diğer bulgu da şuydu: Tanışıklık seviyelerinin
artması
halinde ölümcül
şiddet kullanma
olasılığının artması diğer ülkelerde bildirilen
sonuçlarla benzer durumda. Bir anlamda
saldırgan ve mağdur ne kadar yakınsa şiddet o ölçüde
ölümcül olmakta. Raporda bulguların yanı sıra önerileri
de sunmaya çalıştık ki kamu otoritesini kullanan kurumlar
açısından bir rehber işlevi görebilsin. Şiddetin yaygınlığının
önlenmesi adına şiddet dilinin tüm alanlarda gerilemesi
ve toplumsal değer veya ahlak yapısının gözden geçirilmesi
gerekmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
