Ekonomik kalkınma, büyüme
konusuna odaklanıldığında
ağırlıklı olarak yatırım, sermaye
birikimi, finansman, teknoloji gündeme
getirilir. Kalkınma engeli değer
yargıları kurumsal yayın gözardı edilir.
Sorunun çözümü değer yargılarının,
davranış biçimi ve kurumsal yapının
değişmesidir. Ekonomik kalkınma
sermaye birikimine, yatırıma, kaynağa
finansmana indirgenemez.
Bir toplumdan bireyler değer
yaratmak yerine rant, getirim
sağlama arayışında ve elde edilen
rantı sağlayanlarla paylaşma
eğilimindelerse, itibar amaçlı gösteriş
harcamalarında bulunuyorlarsa
zaman tercihleri kısa vadeli ise bu tür
değer yargıları davranışları, atalet de
yaratarak işgücüne katılma oranını
düşünerek, ekonomide geri dönüşlü
çaba, emek, arz eğrisine (backward
sloping supply curve of effort) ve
faizlerin yüksek olmasına yol açarak
kalkınma için engel oluşturur.
Bürokraside liyakat, kamuya hizmet
anlayışı yerine emre itaat, sadakat,
belli kişi veya çevrelere hizmet
aranıyorsa, bürokrasi kendi çıkarını
gözetiyor, güç ve itibarını artırarak
kendi refah düzeylerini amaçlıyor,
hatta idari kararlarla sağlanan rantı
paylaşıyorlarsa kamu yapısının
gözetilmemesi sonucu bürokratik
davranış da kalkınmaya engeldir.
Politika kamuya hizmet amaçlı
değil, kişisel egoların tatmini,
psikolojik karmaşaların giderilmesi,
siyasal diliyle “Kim için ne var”
karşılıklı çıkar sağlamaya dayalı
yapılıyorsa bu siyaset anlayışı sonuçta
otoriteleşmeye yol açarak yalnız
kalkınma için engel oluşturmaz,
özgürlükler hatta mülkiyet hakları için
tehlike doğurur.
Kalkınmada neoliberal yaklaşım
fiyat düzeneğini, mekanizmasını
kutsallaştırır. Genel sav, gelişmekte
olan ülkede kalkınmanın engeli
fiyat mekanizmasının işlemeyişidir.
Piyasada rekabet, oluşan fiyatların
gerçek değerleri yansıtması,
piyasalara giriş-çıkış serbestisi,
aşırı kârların oluşmasını önler,
dengeyi, kaynakların etkin dağılım
ve kullanımını sağlar. Üretim
faktörleri yaratılan katma değerler
verimliliklerine eşit pay aldıklarında
mekanizma gelir dağılımı açısından da
adildir. Neoliberal yaklaşım, devletin
ekonomiye müdahalesini kalkınma
engeli olarak görür.
Gerçekte serbest piyasa ekonomisi
tekelleşme, kartel anlaşmaları,
endüstriye giriş engelleri, büyük
kârların oluşu, fiyatların, dışsallıkları,
sosyal fayda ve maliyetleri gerçek
ekonomik değeri yansıtmaması
nedeniyle varlıklı kesim lehine serbest
piyasa düzeni, bir kalkınma engelidir.
Kalkınma için ekonomiye fiyat
mekanizmasının eksikliklerini,
yetersizliklerini giderici, sosyal yararı
ençoklama amaçlı kamu müdahalesi;
müdahalenin de eksikliklerini giderici,
sosyal yarar sağlama yönünde
olması gerekir. Kişisel beklentilerle,
eksik bilgilerle, yandaş kolların,
siyasal otorite sağlama amaçlı
müdahaleler, yarar değil gelişmeye
engel oluşturarak fiyat mekanizmasını
düzeltme yerine daha da bozmaktadır.
Ekonomik kalkınma, gelir artışı
yanı sıra, sağlık, eğitim, insan
kaynağının gelişmesini, yaşam
kalitesinin yükselmesini, değer
yargılarının davranış biçimlerinin,
kurumsal yapının değişmesini içeren
özgürleşme sürecidir. Kalkınma
engelleri, kamu yararı gözeten, dürüst,
özverili, bilgili bir kamu yönetimi
tarafından ekonomiye müdahale ile
giderilebilir.
