İttihat ve Terakki’nin “devrimci ruhuydu” Talat Paşa; onu eleştirenler ve hatta
“sipariş” üzerine kitap yazanlar bile “İttihatçılığın beyni”
olduğunu kabul ettiler.
Ulus devleti, cumhuriyeti içselleştirmeyenler önce İttihatçılara, Talat Paşa’ya saldırdılar.
Sonrası mu? Mustafa Kemal
Paşa’ya, Lozan’a!
Hüseyin Cahit Yalçın yazmıştı: “Neşredilmiş bazı eserler
ararsanız bunlarda İttihat ve
Terakki düşmanlığından başka
bir şeye tesadüf edemezsiniz.”
“Paltosundan” çok sosyal bilimci çıkaran Tarık Zafer Tunaya, “Cumhuriyetimizin temeli İkinci Meşrutiyet’e dayanır” diye yazarken Yunus Nadi de, “Türkiye Cumhuriyeti, Talat Paşa’nın ve İttihat ve
Terakki’nin mirasçısıdır” tespitini yapmıştır.
Tarihte devamlılık vardır.
Kesin kopukluklar devrimdir
ama eski toplum üzerinden
yeniyi kurar devrimler…
Hüseyin Cahit, belki de ilk
kez ve iddialı bir şekilde
saptamıştı: “İttihat ve Terakki
düşmanları sonra milli
hareketin kurtuluş hamlesinin
de düşmanları oldular. İttihat
ve Terakki mensupları içinde
harpten sonra Anadolu’nun
milli mücadelesine muhalefet
etmiş bir tek kimsenin
mevcudiyetinden haberdar
değilim.I
‘İTTİHAT VE TAKKİ’NİN GÜÇLÜ ADAMİ
ddialı saptamadır ama doğrudur: İttihat ve Terakki levhaları “Kuvayı Milliye” olmuş ve
ardından da kurucu partiye evrilmiştir. O nedenledir ki Sivas
Kongresi Birinci Kurultayı’dır.
Unutulmaz Adalet Bakanı ve
hukuk devriminin mimarı Mahmut Esat Bozkurt, “devlet sosyalizmi” düşüncesinden ötürü
kendisini Talat Paşa’ya yakın
görür. Celal Bayar, “şefim” der;
ismi geçince Mustafa Kemal
Paşa’nın gözleri dolar.
Biyografisini yazanlar, İttihat
ve Terakki’nin güçlü adamı ve
sivil lideri olduğuna dikkat çekerler. Örgütçülüğü ve örgütüne bağlılığıyla bir örgüt ustasıdır Talat Paşa. “Üç İstanbul” romanının yazarı Mithat Cemal
Kuntay, “Talat Paşa memlekettir” diye tanımlar romanında. O
Kuntay ki, unutulmaz, muhteşem şiiri de yazacaktır…
Erken gelen gerici ayaklanmada soğukkanlılığını koruyan
adamdır Talat Paşa! Selanik’ten
gelen Hareket Ordusu’nu karşılayan da Talat Paşa’dır. Halit Ziya Uşaklıgil’in anılarında yazılmış olduğu üzere, ünlü ve namuslu Mahmut Şevket Paşa’ya doğru gidendir Talat Paşa! 22 Nisan 1909’da Yat
Kulübü’nde Mebusan ve Ayan
üyeleri ile toplantıdadır Talat
Paşa. Sina Akşin, 22 Nisan’ın
23 Nisan 1923’ü öncelediğini
belirterek koşutluk kurmuştur
ki yerindedir!
SAVAŞ BİTMİŞ, YENİLMİYİŞİZ
Örgütsüzlüğün, yenilgiden çıkışa çözüm olamayacağını bilen Talat Paşa daha Berlin’e gitmeden Kara Kemal’e Karakol
Teşkilatı’nı kurdurur. Erken gelen Silivri Bekirağa Bölüğü’ne
yurtseverler/milliyetçiler gönderilirken Yalçın’ın sözleriyle
“saklanmadan teşkilatçılık” yapan da Talat Paşa’dır.
İttihat ve Terakki son kongresini toplamıştır. Tarih 1 Kasım
1918’dir. Üzgün Talat Paşa tebessümü bırakmak istemeyen
bir tavırla kongreyi aşar; Celal
Bayar da yazar: “Gayretlerimizden beklediğimiz neticeyi alamadık, mağlup olduk. Bundan
sonra memleketin istiklâliyle
uğraşmayı (vatanın) diğer evlatlarına bırakmalıyız” diyerek
uzun konuşmasını bitirir.
VATANIN GENÇ EVLATLARINA GÜVEN
“Vatanın diğer evlatlarına”
güvenen o büyük adam,
Sadrazamlığı sırasından
İttihat ve Terakki’nin genel
merkezinde ekmek-peynirkavun ile öğle yemeğini yer,
herkes vesika ile ekmek
alırken, hediye gönderilen
beyaz ekmeği iade eder,
Berlin’de parasız kaldığında
yine hediye sigara tabakasını
rehin bırakır ya da eşi
Hayriye Hanım’ın yüzüğünü
satar. Mütevazı yaşam sahibi
son konuşmasından sonra
istifasını verir. Mustafa Kemal
Paşa’yı desteklediğini Ali Fuat
Paşa’ya mektubunda belirtir.
Vatanın diğer genç evlatlarına
güvenmektedir. Vatanın genç
evlatları o güveni dünyaya
gösterirler!
Hürriyet-i Ebediye
Tepesi’nde ışıklar içindedir.
Fatih’in otağını kurduğu
yerdir bu tepe. Gerici
ayaklanmada şehit olanlarla
birliktedir Talat Paşa.
Hürriyet-i Ebediye Tepesi’nde
Tvefik Fikret bu nedenle
yazmıştı o dizeleri. “Seni
kurtaranlar, burada yatanlar
topluluğudur.”
Mithat Cemal Kuntay ne mi
yazmıştı o şiirinde:
“
Sen zorla büyüktün, ne kadar istemesen de.
En sonra eğildinse kurşunla
eğildin.”
Yazmakla bitirilmeyecek büyük Talat Paşa’ya dil uzatanlar
bilmelidirler ki “o bizim onur
kaynağımızdır” Nitelemek istedikleri kişi Talat Paşa değildir;
etraflarında sürüyle vardır.
Sözümüz kurucu partiye!..
Talat Paşa’yı bilmiyorsanız,
tarihinizi okuyunuz! Biliyorsanız, yanıt veriniz!
HAMDİ YAVER AKTAN
YARGITAY ONURSAL
DAİRE BAŞKANI
