Soru: 2025 yılı temmuz ayı
itibarıyla bir Türk işverenin
Rusya’daki inşaat işyerinde
çalışmaya başlayacağım. Sosyal
güvenlik haklarım Türkiye’den
mi devam edecek? Hizmetlerim
hangi kapsamda hizmet sayılacak?
Belirli bir ücret sınırlaması var mı?
Bu konular hakkında bilgilendirme
yapabilir misiniz? Şentürk K.
Ülkemiz ile Rusya arasında
sosyal güvenlik sözleşmesi
bulunmamaktadır. Bu nedenle
Rusya’da iş üstlenen bir Türk
firmasınca çalıştırılmak üzere bu
ülkeye gitmeniz halinde, 5510 sayılı
kanunun 5. maddesinin birinci
fıkrasının (g) bendi (5. mad./1-(g))
kapsamında sigortalı sayılmaktasınız.
Bu fıkra kapsamında, ülkemiz ile
sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan
ülkelerde iş üstlenen işverenlerce
yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak
üzere götürülen Türk işçilerinin,
sigortalılık statüsü de 4’üncü
maddenin birinci fıkrasının (a) bendi
yani SSK olarak belirlenmiştir.
Bu sigortalılarla ilgili olarak
sosyal güvenlik hakları şu şekilde
özetlenebilir:
– Ülkemiz ile sosyal güvenlik
sözleşmesi olmayan ülkelerde iş
üstlenen işverenlerce yurtdışındaki
işyerlerinde çalıştırılmak üzere
götürülen Türk işçileri hakkında, kısa
vadeli sigorta kolları ile genel sağlık
sigortası hükümleri uygulanmaktadır.
Diğer bir ifadeyle, bu işçilerin
yurtdışında çalıştıkları sürede
kısa vadeli sigorta kolları ile genel
sağlık sigortası primleri işverenleri
tarafından ödenmektedir. Bunların
uzun vadeli sigorta kollarına tabi
olmak istemeleri halinde, isteğe
bağlı sigortalı olmalarına imkân
sağlanmış, bunlar için başlangıçta
isteğe bağlı sigortalılık statüsü 4/b
(Bağ-Kur) kapsamında sigortalılık
olarak değerlendirilmiş, ancak
6111 sayılı kanunla, 5. mad./1-(g)
bendi değiştirilerek, bu sigortalıların
isteğe bağlı sigortalılık statüsünün
1/10/2008 tarihinden itibaren 4/a
olarak belirlenmesi, yani bunların
ödedikleri isteğe bağlı sigorta
primlerinin SSK kapsamında hizmet
olarak kabul edilmesi sağlanmıştır.
– Mevcut durumda, isteğe bağlı
sigortalı olmak için Türkiye’de ikamet
etme şartı bulunmaktadır. Ancak
5510 sayılı kanunun 5. mad./1-(g)
bendi kapsamında olup isteğe bağlı
sigortaya devam etme hakkı olanlar
için Türkiye’de ikamet etme şartı
aranmamaktadır.
– Kanunun 5. mad./1-(g) bendi
kapsamında sigortalı olanlardan,
aynı zamanda isteğe bağlı sigortaya
devam edenlerin isteğe bağlı
sigortalılıkları; yurtdışında çalışmaya
başladıkları tarihten itibaren
başlatılıp, yurtdışındaki çalışmalarının
bittiği tarihten itibaren de sona
erdirilmektedir. Bunlardan isteğe
bağlı sigortalı olmak isteyenlerin
yeniden talepte bulunmaları
gerekmektedir.
– 5. mad./1-(g) bendi kapsamındaki
sigortalılardan yüzde 20 oranında
isteğe bağlı sigorta primi tahsil
edilmektedir. Bu kapsamdaki
Türk işçilerini çalıştıran işverenler
için prime esas kazancın üst sınırı
1/10/2014 tarihinden itibaren asgari
ücretin 3 katı olarak belirlenmiş olup,
işverenler sigortalıların kısa vade
ve genel sağlık sigortası primlerini
asgari ücretin 3 katı üzerinden
ödemektedirler. Ancak isteğe bağlı
sigorta primleri sigortalıların kendileri
tarafından ödendiğinden, asgari
günlük kazanç ile azami günlük
kazanç arasında tercih edecekleri
kazanç üzerinden isteğe bağlı sigorta
primi ödeyebilmektedirler.
– Yaşlılık aylığı almakta iken
kanunun 5. mad./1-(g) bendi
kapsamında yurtdışında çalıştırılmaya
götürülen Türk işçilerinin almakta
oldukları aylıkları kesilmeksizin,
yurtdışında çalıştıkları sürede
işverenlerince kısa vadeli sigorta
kolları ile genel sağlık sigortası
primleri ödenmektedir. Bunlar isteğe
bağlı sigortalı olmamaktadır.
– Kanunun 5. mad./1-(g) bendi
kapsamındaki sigortalıların kanunun
41. maddesi kapsamında yaptıkları
hizmet borçlanma süreleri 4/a yani
SSK kapsamında hizmet olarak kabul
edilmektedir.
– Türk işçilerinden, isteğe bağlı
sigortaya prim ödemeyenler
yurtdışında iken ya da yurda
döndükten sonra yurtdışında
geçen söz konusu sürelerinden
diledikleri kadarını 3201 sayılı
kanuna göre borçlanabileceklerdir.
5510 sayılı kanunun 5. mad./1-(g)
bendi kapsamındaki sigortalıların
yurtdışında geçen çalışmaları da
dahil olmak üzere, 1/8/2019 (dahil)
tarihinden itibaren yurtdışı sürelerini
borçlanmaları halinde, yurtdışı
borçlanma süreleri 4/b yani BağKur kapsamında hizmet olarak
değerlendirilmektedir.
