Türkiye’de yurtiçi yerleşiklerin finansal varlık tercihlerinde ilk sırada yer alan mevduatta hızlı büyüme devam ederken, özellikle TL’ye geçiş son sürat devam ediyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyonla mücadele programı kapsamındaki Türk Lirası’nı destekleyen hamleleri, mevduatta rekor kırılmasına neden oldu.
TL MEVDUATTA REKOR
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun haftalık verilerine göre, bankalardaki toplam mevduat 13 Haziran 2025 tarihi itibarıyla 22 trilyon 668 milyar lira ile tarihi zirveye çıkarken, TL mevduatta da yaklaşık 14 trilyon lira ile rekor kırıldı. BDDK verilerine göre TL mevduat 29 Mart 2024’ten bu yana yüzde 60’lık büyüme ile 8 trilyon 695 milyar liradan, 13 trilyon 937 milyar liraya çıktı. Bu süreçte döviz tevdiat hesaplarındaki artış ise yüzde 29’da kaldı. Toplam mevduat ise 29 Mart 2024’ten bu yana yüzde 46.6 arttı.
Craksiyon ve 61.5 sayılarına
Cazip getirinin etkisiyle vatandaşın tercihinde ilk sıraya çıkan TL’nin mevduattaki toplam payı yüzde 56.2’den 61.5’e çıkarken, dövizin payı yüzde 43.7’den 38.5’e geriledi. Kur korumalı mevduat (KKM) kapsam dışı bırakıldığında 29 Mart 2024’ten bu yana yüzde 108 artarak 6 trilyon 419 milyar liradan 13 trilyon 371 milyara ulaşan KKM hariç TL mevduatın toplam payı yüzde 41.5’ten 58.9’a yükseldi.
KKM 95 HAFTADIR DÜŞÜYOR
Ekonomi yönetiminin bu yıl sonlandırmayı hedeflediği kur korumalı mevduatta 18 Ağustos 2023’teki tarihi zirvenin ardından başlayan düşüş süreci kesintisiz olarak 95 haftadır devam ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun son açıkladığı verilere göre KKM hesapları 13 Haziran haftasında 566.3 milyar liraya indi. KKM’nin büyüklüğü dolar bazında ise 14.4 milyar dolara geriledi. KKM’de 18 Ağustos 2023’te 3.4 trilyon TL (126.4 milyar dolar) ile rekor kırılmıştı. Kur korumalı mevduatın TL mevduattaki payı yüzde 45.1’den 4’e inerken, KKM’nin toplam mevduattaki payı ise yüzde 26.2’den 2.4’e geriledi.
MERKEZ’DEN HAMLE ÜSTÜNE HAMLE
TCMB, mart ortasından sonra artış trendine giren döviz mevduatlarını frenlemek ve Türk Lirası’na geçişi desteklemek amacıyla son aylarda önemli hamleler yaptı. Yabancı para mevduat için zorunlu karşılık oranları tüm vadelerde 200 baz puan artırıldı. Yurt içi yerleşiklerle yapılan 1 yıla kadar vadeli yabancı para cinsinden repo işlemlerinden sağlanan fonlar için zorunlu karşılık oranı 400 baz puan artırıldı ve hesaplama yönteminde değişiklik yapıldı. TL mevduat için tesis edilen zorunlu karşılıklara TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin yüzde 84’ü yerine yüzde 86’sı oranında faiz veya telafi ödemesi yapılmasına karar verildi.
YENİ ADIMLAR YÜRÜRLÜKTE
TCMB parasal aktarım mekanizmasını güçlendirmek ve Türk lirasına geçişi desteklemek amacıyla hafta sonunda da makroihtiyati çerçevede değişiklikler yaptı. Merkez Bankası, 1 aydan uzun vadelerde değişken faizli TL mevduat hesabı açılabilmesine imkân sağlanmasına karar verdi. Gerçek kişi TL mevduat payı yüzde 60’ın altında olan bankalar için hedef oranlar artırılırken, yüzde 60 ile yüzde 65 arasında olan bankalara aylık 0.4 puan artış hedefi getirildi. Kur Korumalı Mevduat hesaplarına uygulanan zorunlu karşılık oranı yüzde 33’ten 40’a yükseltildi. KKM hesapları için belirlenen asgari faiz oranı politika faizinin yüzde 50’sinden yüzde 40’ına indirildi.
DEĞİŞKEN FAİZLİ HESAP AÇILABİLECEK
KKM’den TL’ye geçiş hedefi kaldırılırken KKM’nin yenilenmesi ve TL’ye geçişine ilişkin toplam hedef korundu. Yapılan değişiklikler kapsamında, 1 aydan uzun vadelerde de değişken faizli TL mevduat hesabı açılabilmesine imkân sağlandı. Bu daha önce 3 aydan uzun vadelerde bulunuyordu. Ayrıca, TÜFE, ÜFE ve TLREF’e endeksli mevduat için zorunlu karşılık oranı tüm vadelerde yüzde 10 olarak belirlenirken, yabancı para mevduat için TL cinsinden tesis edilmesi gereken zorunlu karşılık oranı yüzde 4’ten yüzde 2.5’e indirildi.
