Sistemimizin merkezinde olan Güneş, uzay yarışının tomurcuklanmaya başladığı ilk günden beri gözlemleniyor. Fakat Dünya’nın yörünge düzlemi nedeniyle Güneş’e hep aynı açıdan, yani ekvator hizasından bakabiliyoruz. Kutup bölgeleri ise bugüne kadar hep kör noktada kalıyordu. 60 yılı aşkın süredir teleskoplar ve uzay araçları ile gözlemlediğimiz Güneş’in bilinmeyen kutup bölgesi ilk kez görüntülendi.
Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) gönderdiği Solar Orbiter sayesinde ilk kez Güneş’in kutuplarına dışarıdan, farklı bir açıdan baktık. ESA, gerçekleştirdiği bu gözlem sonucunda Güneş’in güney kutbuna ait bugüne kadarki ilk ve en net görüntüleri paylaştı. Bu görüntülere baktığımızda Güney kutbunun tam bir karmaşa içerisinde olduğunu görüyoruz.
BU KEŞİF NEDEN ÖNEMLİ?
Güneş’te yaşanan en ufak patlamalar ya da manyetik dalgalanmalar dünyamıza kadar etki ediyor. Neredeyse 150 milyon km uzakta da olsak bu patlamaların etkisini hissediyoruz. özetle bu keşif Güneş’in 11 yıllık manyetik döngüsü hakkında daha fazla bilgi edinmemizi sağlayacak. Böylelikle Dünya’daki manyetik fırtınalara neden olan Güneş patlamalarının nasıl işlediğini daha iyi anlayabileceğiz.
Solar Orbiter bu sıra dışı gözlemi yapabilmek için, 18 Şubat’ta Venüs’ün yakınından geçerek yörünge düzleminin dışına çıkacak ivmeyi kazanmış oldu. Venüs yörüngesinden ayrıldıktan bir ay sonra, Güneş’e 17 derecelik bir açıyla, yani güney kutbuna tam cepheden olmasa da yeterince yakın bir açıkla yaklaştı ve gözlem yapmayı başardı.
Max Planck Güneş Sistemi Araştırma Enstitüsü’nden Sami Solanki yaptığı açıklamada, “Güneş’in kutupları tamamen bilinmez bir bölgeydi, neyle karşılaşacağımızı gerçekten bilmiyorduk.” diyerek bu gözlemlerin o bilinmezliğe karşı atılan ilk ciddi adımlar olduğunu ifade etti.
Araştırmacılar 16–17 Mart tarihlerinde Solar Orbiter üzerindeki üç farklı aracı kullanarak görüntü almayı başardı. Bua araçlar Güneş’i o ışıkta bile görünür kılan PHI (Polarimetric and Helioseismic Imager), Güneş’i ultraviyole dalga boyunda tarayan EUI (Extreme Ultraviolet Imager) ve Güneş’in yüzeyinin hemen üzerindeki yüklü gazların yaydığı ışığı analiz eden SPICE (Spectral Imaging of the Coronal Environment) olarak listelenmiş.
Bu üç cihazdan gelen veriler birleştirildiğinde ortaya çıkan tabloya göre, Güneş’in 11 yıllık döngüsünde maksimum evreye yaklaştıkça kutupların yer değiştirdiği sonucuna varıldı. Yani kuzey kutbu güney, güney kutbu ise kuzey oluyor. Şu anda da bu geçiş döneminde olan Güneş’in her iki kutbunun manyetik özellikleri de güneyde bir araya toplanmış durumda.
Solanki bu konuyla ilgili, “Manyetik kutup değişimi sonrası kutuplarda yavaş yavaş tek bir polarite baskın hale gelir. Ancak bu sürecin nasıl işlediği hâlâ tam bilmiyoruz. Solar Orbiter
şu anda o geçişin tam ortasında, tam da olması gereken yükseklikten gözlem yapıyor,” diyor. Solar Orbiter için bu sadece bir başlangıç. Bu ilk gözlemler, yeni yörüngesinden elde edilen ilk verileri kapsıyor. Ancak esas heyecan verici gelişme 24 Aralık 2026’da yaşanacak: Uzay aracı bir kez daha Venüs’ün yanından geçerek yörüngesini daha da dikleştirecek ve Güneş’in kutuplarını 23 derecelik bir açıyla daha detaylı inceleyebilecek.
