Astronomlar, şimdiye dek eşi benzeri gözlemlenmemiş kozmik bir olayı kayıt altına aldı: Bir süper kütleli kara delik, çevresindeki galaksiye ışık hızına yakın “gaz mermileri” fırlatıyor. XRISM teleskobuyla yapılan gözlemler, bu akışların beklenenden çok daha güçlü olduğunu ve evrenin en gizemli yapılarından biri olan kara deliklerin galaksiler üzerindeki etkisini yeniden düşünmemiz gerektiğini gösteriyor.

PDS 456 KARA DELİĞİ NE YAPIYOR?

Gözlemin odağında, Dünya’dan yaklaşık 2,18 milyar ışık yılı uzakta, Serpens takımyıldızında yer alan PDS 456 adlı aktif galaksi çekirdeği bulunuyor. Süper kütleli kara deliğin çevresinden salınan gazlar, ışık hızının %20-30’una ulaşan inanılmaz bir hızla galaksinin içine doğru yayılıyor. XRISM uydusuyla yapılan detaylı spektroskopik analiz, bu akımların olağanüstü derecede enerjik ve katmanlı olduğunu ortaya koydu.

KOZMİK KURŞUNLAR VE GALAKSİ EVRİMİ

Araştırmaya göre kara delikten çıkan bu “kozmik kurşunlar”, galaktik ölçekteki rüzgârlardan 1000 kat daha fazla enerji taşıyor. Bu, galaksilerin ve içlerindeki kara deliklerin nasıl birlikte evrim geçirdiği konusundaki mevcut modelleri sorgulatıyor. Bilim insanlarına göre bu gaz fırtınaları, hem kara deliğin madde tüketimini yavaşlatarak büyümesini sınırlıyor hem de galaksinin diğer bölgelerinde yıldız oluşumunu bastırıyor.

PATLAMA MI TÜNELİ Mİ?

Veriler, bu güçlü gaz akışlarının beş farklı hızda hareket eden katmanlardan oluştuğunu gösteriyor. Bu durum, gazın ya periyodik olarak patlama şeklinde fışkırdığını ya da galaksinin düzensiz yapısı içinde belirli boşluklardan yönlendirilerek çıktığını düşündürüyor. Bu gözlem, “homojen ve simetrik kara delik rüzgârları” varsayımına dayanan mevcut modelleri geçersiz kılabilecek nitelikte.