İzmir Aliağa’daki Nemrut
Körfezi’nde bulunan Kyme
antik kentinin yıllardır
dört bir yanında oluşan
sanayileşmeye, kurulan
fabrikalara yenileri ekleniyor.
Ege Bölgesi’nin en büyük
sanayi kuruluşları arasında
yer alan Habaş Sınai ve Tıbbi
Gazlar İstihsal Endüstrisi
Şirketi, Aliağa’da
yapmaya başladığı yeni
tesis için bakanlıktan
onay aldı ve çalışmalara
başladı.

ÇED sahası Kyme
antik kentinin üçüncü derece
arkeolojik SİT sahasında yer
alıyor. Çalışmaların
başladığı tesisin
hemen yanında
ise birinci derece
arkeolojik SİT alanı
olan tümülüs
mezar (höyük) alanı
yer alıyor. Antik kentin
başına gelenler daha önce
defalarca yazıldı, şikâyet
dilekçeleri verildi ama
bakanlıktan hâlâ ses yok.
Tarihe kara bir leke olarak
düşen bu oluşumların
kaldırılmaması ve
inşaatların başlaması ise
arkeologların tepkisine
neden oldu.

’12 ANTİK KENTTEN EN ÖNEMLİSİ’

Bülent Türkmen

(Arkeolog-Türkiye Arkeologlar
Derneği Genel Başkanı)

Yıllar önce Kyme antik kentindeki
tahribatla ilgili sevgili Özer Akdemir
haberin başlığını “Kyme Ne Söyleyim
Kyme Ne Deyim” diye atmıştı bir
halk türküsü mısrasından yola
çıkarak. Gerçekten yıllardır Kyme
antik kentinin başına gelenler ky(i)
me söylendiyse hep görmezden
gelindi. Tabi burada “kim”ler
dediğimiz ise yetkililer. Yani buradaki
mirası koruması gerekenler.

Kyme antik kenti yıllardır
sermayeye peşkeş çekiliyor maalesef.
Sermayenin bütün istekleri, yasaların
sağından solundan dolanarak, kurul
kararları değiştirilerek, sit dereceleri
düşürülerek yerine getiriliyor. Ve
bunu da göz göre göre bölgenin en
önemli antik kentini, bir insanlık
mirasını yok ederek yapıyorlar. Kyme
antik kenti Aiolis Bölgesi içinde yer
alan 12 antik kentten en önemlisidir.

Sağır sultanın bile duyduğu
Kyme antik kentinin çığlığına
bakanlık kulağını kapatmaktan, üç
maymunu oynamaktan vazgeçsin.
Orada yapılan tahribatın bütün
sorumluluğu üzerlerindedir. Bir
an önce Kyme antik kentinin
tahribatına neden olan projelerin
durdurulması ve alanın gerçek
anlamda koruma altına alınması
sağlanmalıdır.

‘EN KISA ZAMANDA ÖDÜN VERMEDEN KORUNMALI’

Nezih Başgelen

(Arkeolog-Kültürel ve Doğal
Mirası İzleme Platformu
Yöneticisi)

“İzmir ilinin kuzeyinde, Çandarlı
(Elaitikos) Körfezi’nin güneyinde,
Nemrut Limanı mevkisindeki
antik kentten Roma döneminin
ünlü coğrafyacısı Amasyalı
Strabon, Kyme adında bir
amazon tarafından kurulmuş
Aiolis Bölgesi’nin en güzel
ve en büyük yerleşimi olarak
bahsetmekte. Günümüzde sanayi
kuruluşları ile yoğun beton
yapılaşma arasında kalan Kyme,
1874 yılında D. Baltazzi tarafından
yapılan ilk kazı çalışmasından bu
yana yerli ve yabancı çok sayıda
bilim insanı tarafından kazı ve
araştırmalara sahne olmuştur.
19. yüzyılda Kyme ve Myrina
gibi antik Aiolis kentlerinin
nekropollerinde yapılan kazılarda
bulunan zengin mezar hediyeleri
özellikle bu bölgeye has binlerce
pişmiş toprak heykelcik bugün
başta Louvre Müzesi olmak üzere
dünyanın belli başlı müzelerinin
koleksiyonlarında yer almaktadır.

ARTIK KAYIP OLMASIN!

Çandarlı Körfezi’nin güneyinden
başlayarak kentin etrafını
çevreleyerek kuzeyinde son
bulan geniş nekropol alanları
1970’lerden bu yana yoğun
yapılaşmaya sahne olmuş ve bir
bölümü de sanayi kuruluşlarının
arazisi içerisinde kalmıştır.
Son dönemlerde İtalyan kazı
heyetlerince ve İzmir Müze
Müdürlüğü tarafından Kyme
antik kentinin nekropol
alanlarındaki kazılara ağırlık
verildiği görülmektedir. Özellikle
İzmir Müzesi Müdürlüğü
tarafından gerçekleştirilen
kurtarma kazılarında Kyme
antik kentinin güney ve doğu
nekropollerinde çok sayıda
mezara rastlanmıştır. 2010-
2011 yıllarındaki çalışmalarda
doğu nekropol alanında 145
mezar tespit edilmiştir. Habaş
nekropolü olarak değerlendirilen
alanda mezarlar ve antik bir yol
döşemesi yanı sıra işlik, depo
ve konut amacıyla kullanıldığı
düşünülen mekânlar da tespit
edilmiştir. Benzersiz konumuna,
tarih açısından değerine ve
arkeolojik bulgularının önemine
karşın Kyme ne yazık ki sit
alanı olarak bütüncül olarak
korunamamıştır. Bu kayıpları
asgariye indirmek ve var olanları
koruyabilmek için mevcut sit
derecelerinin en azından bundan
sonra ödün vermeden korunması
gerekmektedir.”

‘BAKANLIĞIN TURİZM TARAFI AĞIR BASIYOR’

Selahattin Aydın

(Arkeolog)

Kyme antik kenti, antikçağda
Ailois Bölgesi’ne tekabül eden
büyük kentlerden biriydi. Ören yeri
statüsündedir. 2863 sayılı Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun
6. maddesine göre korunması gerekli
taşınmaz varlıktır. 1990’lı yıllarda
Aliağa’nın eski belediye başkanı
Hakkı Ülkü’nün çabasıyla kentte
kazılar başlamış ve ivme kazanmıştı.
Dahası çıkan eserler için müze binası
yapılmıştı ancak o günden bu yana
koca kentin arkeolojik niteliği birinci
dereceden üçüncü dereceye düşürüldü.
Sermaye için koruma zırhı delindi.
Kent kuşatılmış gibi her yandan rantla
sarıldı. Kentin doğrudan kalıntılarının
üzerine inşaat izni verilmesi kültürel
mirasın topyekûn silinmesi demektir.
Turizmin olduğu yerlerde bulunan
mirasa salt para için ödenek akarken
böyle yerler yok ediliyor. Kültür Ve
Turizm Bakanlığı’nın daha çok turizm
tarafı ağır geliyor çünkü piyasacı
sistemlerde her şey kâr içindir. Kyme
hak ettiği değeri görseydi bugün tıpkı
Pergamon gibi Aliağa’ya nitelikli
turizmle insan seli akardı. Tercih yine
sermayeden yana kullanıldı. Oysa
devasa bir kent yatıyor orada. Kim bilir
toprak altında neleri saklıyor insanlık
için. Sadece kent olarak değil Kyme,
Nemrut Körfezi deniz ekolojisi için de
oldukça önemlidir.