Zorunlu eğitimin son 4 yılının
yani lise döneminin “zorunlu”
olmaktan çıkarılması bir
süredir tartışılıyor. Milli Eğitim
Bakanlığı cephesinde “ara eleman”
istihdamı sorunun çözülmesi için
bunun gerekli olduğunu düşünenler
bulunurken, eğitimciler
lisenin zorunlu
eğitimden çıkarılmasının
çocuk işçiliği ve kız
çocuklarının eğitim
dışına itilmesi riskini
artıracağını söylüyor.
Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi öğretim
üyesi Prof. Dr. Ali Ekber
Şahin, “Lise eğitimi zorunlu
eğitim kapsamından
çıkarılarak ‘hayatın
reddedilmişleri’ eğitim sistemi
dışına itilmek istenmektedir.
Bu şekilde uluslararası karşılaştırma
sınavlarında başarılı ve eğitimde
niteliği artırmış görünmek
amaçlanmaktadır” dedi.

Zorunlu eğitimin, eğitim hakkına
ulaşmada önemli bir işleve sahip
olduğunu vurgulayan Prof. Şahin,
şöyle devam etti:

“Lise eğitiminin zorunlu
eğitim kapsamında tutulup
tutulamayacağını tartışmak yerine
herkese lise düzeyinde nitelikli bir
eğitimin neden verilemediğinin
tartışılması gerekir. Ayrıca
liselerdeki disiplin problemleri
yine ‘hayatın reddedilmişlerini’
sistem dışına iterek çözülmeye
çalışılmaktadır. Lise eğitimini
zorunlu eğitim dışında tutma niyeti
siyasal gerekçelere de sahiptir.
Bugün her türlü şiddete, orantısız
güce, insan haklarına ve hukuka
aykırı uygulamalara rağmen
anayasal haklarına ve geleceğine
sahip çıkmaya çalışan, demokratik
ve barışçıl gösteri hakkını kullanan
öğrencilerimiz lise eğitimi almış
ya da almakta olan öğrencilerdir.
Liseli, üniversiteli öğrencilerin
hak arayışında olmaları şaşırtıcı
değildir. Ezenler hiçbir zaman
ezilenlerin özellikle eğitim yoluyla
özgürleşmesini istemezler. Her
bireyin mutlaka nitelikli bir lise
eğitimine devamı sağlanmalı,
üniversiteye erişim yolu açık
tutulmalıdır. Lise eğitimini
zorunlu eğitim kapsamından
çıkarma niyeti ekonomik
gerekçeler de içermektedir.
Yönetenler, lise eğitimini
zorunlu eğitimin dışında
tutmayı bir tasarruf tedbiri
olarak görmekte, kısa yoldan
eğitimin maliyetinin düşürmeyi
hedeflemektedirler. Liseye devamın
zorunlu olmaktan çıkarılmasıyla
sermaye çevreleri için ucuz işgücü
yaratılacak ve üretimin maliyeti
düşürülecektir.”

NASIL OLMALI?

Araştırma sonuçlarının, ilkokula
başlama yaşının 72 aydan önce
olmaması gerektiğini gösterdiğini
belirten Şahin, “Bu nedenle zorunlu
eğitimin yapısı en az bir yıl süreli
okul öncesi eğitim, 6 yıl süreli
ilkokul, farklı bir tür barındırmayan
3 yıl süreli ortaokul ve 3 yıl süreli
tür çeşitliliği azaltılmış liselerden
oluşmalıdır” diye konuştu.

ÖZGÜR VE EŞİT BİR TOPLUM İÇİN

Çağdaş Yaşamı Destekleme
Derneği (ÇYDD) Genel Başkanı
Prof. Dr. Ayşe Yüksel de “‘Lise
eğitimi zorunlu olmalı mı’ sorusu
yalnızca pedagojik değil, aynı
zamanda sosyolojik, ekonomik
ve ideolojik bir sorudur. Bu
dönemi tüm gençler için
erişilebilir ve zorunlu
kılmak; toplumsal eşitlik
açısından fırsatları dengeler,
ekonomik kalkınma için
nitelikli insan kaynağı
oluşturur, kültürel dönüşüm
ve demokratik bilinç
açısından katkı sağlar” dedi.

Özellikle dijital çağın hızla
dönüştürdüğü işgücü yapısında,
yalnızca temel eğitimle yetinmenin
bireyi ve toplumu geri bırakma
riskini taşıdığını vurgulayan Prof.
Yüksel, şunları söyledi:

“Atatürk’ün eğitim devrimleri,
bireyin düşünsel özgürlüğünü esas
alır. Bu nedenle lise düzeyinde
eğitimin herkes için ulaşılabilir ve
teşvik edilen bir yapıda olması,
onun vizyonunun doğal bir
devamıdır.

Lise eğitimi, özellikle kız
çocukları için erken
yaşta evlilik, istismar
ve yoksulluğun zincirini
kırmanın ilk adımıdır. Bugün
Türkiye’de lise eğitimi fiilen
yaygınlaşmış olsa da hâlâ
ekonomik, sosyal ya da
kültürel engeller nedeniyle
binlerce genç bu hakkı
kullanamıyor. Zorunlu lise eğitimi;
yalnızca bir yasal düzenleme
değil, toplumsal bir irade beyanı
anlamına gelir. Lise eğitimi zorunlu
olmalı; çünkü çağdaş, özgür ve
eşit bir toplumun temeli ancak bu
şekilde atılabilir.”