Uzun yıllar savaş nedeniyle yatırımlarını erteleyen Irak, Muhammed Şiya es-Sudani’nin başbakanlığı ile yeni bir dönemin kapısını araladı. Şehrin sadece altyapısı için dahi yıllık 10 milyar dolarlık bütçe ayırmayı planlayan Irak’ın yeniden inşasına Türk şirketler talip oldu. 150 kişilik işadamı heyetiyle Irak’ın başkenti Bağdat’a çıkarma yapan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye-Irak Genel Ticaret ve Müteahhitlik Heyeti Programı’nı düzenledi. Başta müteahhitlik hizmetleri olmak üzere, ikili işbirliği alanları, yeni fırsatlar, karşılıklı yatırımlar ve Kalkınma Yolu Projesi masaya yatırıldı. Irak’ın meşrubat, hamur işi gibi bazı gıda ürünlerinin Türkiye’den ithalatını yasaklaması da gündeme geldi.
YÜZÜNÜ TÜRKİYE’YE DÖNDÜ
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, Irak’ta sürdürülebilir kalkınma için temel oluşturacak söz konusu Kalkınma Yolu projesinin yanı sıra önümüzdeki dönemde ülkede hayata geçirilmesi planlanan Bağdat metro ve çevre yolu projeleriyle hastane, okul, konut, enerji ve tüm haklarıyla turizm teşhisleri projelerini, su altyapısı, arazi ıslahı, su arıtma, sulama ve baraj projelerine Türk müteahhit firmaları olarak talip olduklarını açıkladı. Savaş nedeniyle Irak’ta duran işlerin şimdi yeniden başladığını belirten Eren, “Başbakan Sudani ile birlikte yeniden sıcak ilişkiler başladı. Bu da ekonomik ve ticari ilişkilere yansıyor. Irak merkezi hükümeti yüzünü Türkiye’ye döndü” dedi.
YILDA 10 MİLYAR DOLAR
Türk müteahhitlik firmalarının dünya genelinde 137 ülkede toplam 12 bin projede 555 milyar dolarlık iş yaptığını açıklayan Eren, Irak’ta ise 1.111 projeye imza attıklarını kaydetti. Irak’ın savaş sonrası sadece altyapı yatırımları için yıllık 10 milyar dolarlık yatırıma ihtiyacı olduğunu aktaran Eren, şöyle devam etti: “Güney Irak savaş sonrasında petrol gelirleri savaş tazminatı olarak veriyordu. O nedenle hiç yatırım yapamadı. Ancak şu anda o tazminat dönemi bitti. Artık yatırımlara sıra geldi. Bu kapsamda biz bu yatırımlara talibiz.” Irak’ın Rusya ve Türkmenistan’dan sonra Türk müteahhitlerinin en fazla proje yaptığı üçüncü ülke konumunda olduğunu anlatan Eren, “En çok iş yaptığımız ülkeler olan Rusya ve Ukrayna savaş nedeniyle kapandı. O nedenle yeni pazar arayışlarımız hızlandı. Bu dönemde Irak ve Suudi Arabistan açıldı. Burada güçlü bir tecrübeye sahibiz. İkili ilişkilerimiz güzel. Bu pastadan büyük bir pay almak istiyoruz” ifadelerini kullandı. Irak’ta Kalkınma Yol Projesi’nin sadece bir yol projesi olmadığını yol güzergahı boyunca yeni şehirler inşa edileceğini aktaran Eren, “Kalkınma Yol Projesi henüz başlamadı. Yaklaşık 17-20 milyar dolarlık finansman ihtiyacı çözüldüğü zaman, içinde yer almak istediğimiz büyük bir proje” dedi.
YEPYENİ BİR IRAK İNŞA EDİLİRKEN YANINIZDAYIZ
Bağdat’ta düzenlenen etkinlikte konuşan TİM Başkanı Mustafa Gültepe, “Irak ve Bağdat son çeyrek asırda çok zorlu dönemlerden geçti. Bu topraklarda büyük acılar, trajediler yaşandı. Biz bu zor günlerde hep Iraklı dostlarımızın yanında olduk. Bugün yepyeni bir Irak inşa edilirken de yanınızdayız” dedi. İki ülke arasındakit icaretin dalgalı bir seyir izlediğini ama güçlendiğini söyleyen Gültepe, “İklii ticaret hacmimiz 2023 yılında 14 milyar doları aştı. Geçen yıl yaklaşık 15 bin ifrmamız Irak’a ihracat gerçekleştirdi. Yani neredeyse her 10 ihracatçımızdan biri Irak’a ticaret yapıyor. Bu yıl ocak-kasım dönemindeki ihracatımız 11 milyar dolara yaklaştı. Irak, en çok ihracat yaptığımız dördüncü ülke konumunda. Sektörel anlamda baktığımızda hububat, kimya ve mobilyanın öne çıktığını görüyoruz. Ocak-Ekim döneminde Irak’a; 1,8 milyar dolarlık hububat; 956 milyon dolarlık kimyevi madde; 923 milyon dolarlık mobilya, kağıt ve orman ürünü hiracatı gerçekleştirdik. Bu dönemde 24 sektörümüz Irak’a ihracatını artırdı. Sektörlerimizin bu başarıyı 2025’te de devam ettirmesini arzu ediyoruz. Irak’ın hizmet sektörümüz için de önemli bir yeri var. Seyahat hariç, geçen yıl ülkenize 1.3 milyar dolar hizmet ihracatı gerçekleştirdik” bilgilerini verdi.
TÜRK İŞ İNSANLARINA ‘YATIRIM YAPIN’ ÇAĞRISI
Irak Kalkınma Fonu Başkanı Mohammad al-Najjar, Türkiye ile ticari ilişkilerin stratejik ilişkiye yükselmesi gerektiğine dikkat çekerek, “Burada inşaatta kullanılan malzemeler ithal ediliyor. Bunu nasıl kendimiz imal edebiliriz? Gelin birlikte yapalım” diyerek Türk iş insanlarına yatırım çağrısında bulundu. Irak İmar, İskan ve Belediyeler Bakanı Bengin Rekani, Türkiye’nin ülkelerine artan ilgisinden memnun olduklarını belirterek, “Türk firmaları yıllardır ülkemizde iş yapıyor. Savaş ve terör nedeniyle ödemelerde gecikme yaşandı ancak Irak borçlu kalmaz, geç de olsa öder. Irak’taki proje hacmi dünyanın hiçbir yerinde yok. Sabır ve ısrar olması gerekir ki hem kamu hem de özel sektörüyle çalışsınlar” diye konuştu. Irak Ticaret Bakanı Atir el-Gireyri ise, “Irak merkez bankası ile görüştük. Transferler meselesinin çözümünü hızlandıracağız” dedi.
SORUNLAR JETCO’DA ÇÖZÜLECEK
Toplantının açılışında konuşan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Türkiye-Irak ekonomik ilişkileri Türkiye ekonomisi açısından ilk üçe girmektedir, eminim Irak tarafında da Türkiye ile ilişkiler ilk üçe girer” dedi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Irak’a tarihi bir ziyaret gerçekleştirdiğini anımsatan Bolat, bu ziyarette çok sayıda anlaşma imzalandığını dile getirdi. Bolat, şunları kaydetti: “Bu anlaşmalardan biri de Türkiye-Irak Ekonomi ve Ticaret Ortak Komite (JETCO) kurulması anlaşmasıydı. İnşallah 2 hafta sonra JETCO toplantısının ilkini Türkiye’de gerçekleştireceğiz. İkili ekonomik ilişkilerimizdeki bütün konuları çok derinliğine ele alacağız.” Bolat, son zamanlarda bazı Türk ürünleri ile alakalı konuları da JETCO toplantısında çözeceklerini bildirdi.
