HABER MERKEZİ

Oluşturulma Tarihi: Haziran 20, 2025 14:07

Bilim insanları, “Bu nasıl olur?” dedirten bir olaya tanıklık etti: Yıpranan bir metal yüzeyin kendini onardığı gözlemlendi. 2023 yılında yayımlanan deneyde, Sandia Ulusal Laboratuvarları ile Texas A&M Üniversitesi’nden araştırmacılar, platinden yapılmış küçük bir metal parçasının mikroskobik çatlağının zamanla kendi kendine kapanmaya başladığını fark etti.

Uzmanlar, yaklaşık 40 nanometre kalınlığındaki platin levhayı özel bir elektron mikroskobu yardımıyla saniyede 200 kez esnetti. Bu tekrar eden baskılar metallerde sıkça görülen bir hasar türü olan “yorulma çatlakları”na yol açıyor. Ancak deney sırasında, oluşan bir çatlağın 40 dakika içinde kendiliğinden kapanmaya başladığı ve ardından farklı bir yönde yeniden çatladığı gözlemlendi.

Sandia Ulusal Laboratuvarları’ndan malzeme bilimci Brad Boyce, yaşananları “Bunu ilk elden izlemek gerçekten hayret vericiydi,” sözleriyle değerlendirdi. Boyce, bu olgunun araştırmanın beklenen bir sonucu olmadığını belirterek, “Doğru koşullarda metallerin mikroskobik ölçekte kendilerini iyileştirme yeteneğine sahip olduklarını doğrulamış olduk,” dedi.

Bu tür bir gözlem daha önce hiç yapılmamış olsa da tamamen sürpriz sayılmaz. Texas A&M Üniversitesi’nden Prof. Dr. Michael Demkowicz, 2013 yılında yaptığı çalışmada metallerin kendi kendini iyileştirme potansiyelini öngörmüştü. Son araştırmada da yer alan Demkowicz, bu kez gelişmiş bilgisayar modelleri kullanarak on yıl önceki teorisinin deneyle birebir örtüştüğünü gösterdi.

Üstelik bu kendini onarma süreci oda sıcaklığında gerçekleşti. Genellikle metallerin şekil değiştirebilmesi için yüksek sıcaklıklara ihtiyaç duyulur. Ancak bu deney vakum ortamında gerçekleştirildiği için, aynı sürecin normal hava koşullarında da gözlemlenip gözlemlenemeyeceği henüz bilinmiyor.

Bilim insanları, bu olayın “soğuk kaynak” (cold welding) olarak bilinen bir süreçle ilgili olabileceğini düşünüyor. Normalde metal yüzeyleri arasında ince hava tabakaları veya kirler bu tür bir birleşmeyi engeller. Ancak vakum gibi saf ortamlarda, metal atomları birbirine yeterince yaklaşırsa yüzeyler adeta birbirine kaynayabilir.

“Umarım bu bulgu, araştırmacıların malzemelerin doğru koşullar altında beklenmedik şeyler yapabileceğini düşünmesine yol açar,” diyen Demkowicz, yeni bir mühendislik çağının kapılarını aralayabilecek bu keşfin önemine dikkat çekti.

Köprülerden telefonlara kadar her şeyin onarımı için harcanan zaman ve maliyet düşünüldüğünde, kendini onaran metallerin gelecekte ne kadar büyük fark yaratabileceğini tahmin etmek bile güç.